1. CEL POMOCY SPOLECZNEJ

Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Z kolei system świadczeń rodzinnych jest wsparciem dla rodzin gorzej sytuowanych w wychowaniu dziecka ( dzieci), oraz w sytuacji kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna wymagająca opieki i pomocy. Jego charakter jest mniej selektywny niż systemu świadczeń z pomocy społecznej, o czym świadczą chociażby wyższe kryteria dochodowe określające uprawnienia do świadczeń rodzinnych.

Konsekwencją tego rozróżnienia jest adresowanie pomocy społecznej do osób o najniższych dochodach. Pomoc mogą uzyskać osoby, których dochody nie są większe niż 477  zł ( osoba samotnie gospodarująca) lub 351 zł (na osobę w rodzinie; więcej o dochodach patrz w rozdziale: „ Kryterium dochodowe – jak oblicza się dochód”). Dla porównania: prawo do zasiłku rodzinnego uzyskuje osoba lub rodzina, której dochody ( dochody na osobę w rodzinie) nie są większe niż 504 zł (583 zł jeśli w rodzinie znajduje się dziecko niepełnosprawne).

2. ZASIŁKI

Poniżej przedstawiamy zasiłki z ustawy o pomocy społecznej -wybrane, najważniejsze świadczenia pieniężne.  Ustawa opisuje również inne, niepieniężne formy pomocy (świadczenia niepieniężne).

Należy tu wymienić:

– pracę socjalną,

-opłacanie składek na ubezpieczenie,

-pomoc rzeczową,

-udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku,

-poradnictwo specjalistyczne,

-interwencję kryzysową,

-świadczenie usług opiekuńczych.

Powyżej lista nie jest pełna -ustawa zawiera regulacje dotyczące większej liczby świadczeń niepieniężnych, które powinny być realizowane w systemie pomocy społecznej.

O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie  pomocy społecznej.

Pierwszy, podstawowy warunek dla wszystkich zasiłków – trudna sytuacja życiowa

Osoba lub rodzina ubiegająca się o pomoc musi znajdować się w trudnej sytuacji życiowej, związanej w szczególności z: sieroctwem, bezdomnością, bezrobociem, niepełnosprawnością, długotrwałą chorobą, problemami rodzin wielodzietnych, trudnościami w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, zdarzeniem losowym, klęską żywiołową lub ekologiczną. Ustawa wylicza więcej takich sytuacji – tu podajemy tylko wybrane. Wyliczenie z ustawy nie jest zamkniętym katalogiem sytuacji, w których musi znaleźć się osoba ubiegająca się o pomoc. Oznacza to, że jako „trudna sytuacja życiowa” uprawniająca do pomocy może zostać uznana inna, nie wymieniona w ustawie sytuacja.

Drugi warunek – trudna sytuacja finansowa

Miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być większy od kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej, czyli od tzw. kryterium dochodowego

UWAGA: Należy pamiętać o tym, że oba wymienione warunki – pierwszy i drugi, muszą być spełnione jednocześnie

2.1  ZASIŁEK STAŁY

Zasiłek stały przysługuje:

• 1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
• 2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Całkowita niezdolność do pracy oznacza:

– całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( orzeczenie lekarza  orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji), albo

– zaliczenie do I lub II  grupy inwalidów, lub

– znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności).

Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która ukończyła 60 lat ( kobieta ) lub 65 lat ( mężczyzna ).

Zasiłek stały nie przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej (do renty takiej uprawniona jest zwykle osoba, której niepełnosprawność powstała w młodym wieku, np. w trakcie nauki w szkole, i która z tego powodu nie była w stanie nabyć innych uprawnień np. do renty z tytułu niezdolności do pracy). Zasiłek  nie przysługuje też jeśli osoba uprawniona jest do świadczeń pielęgnacyjnego lub dodatku (do zasiłku rodzinnego) z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania

2.2 ZASIŁEK OKRESOWY

Jest wypłacany m. in. w następujących sytuacjach:

-długotrwała choroba.

-niepełnosprawność,

-bezrobocie,

– możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.

Wysokość zasiłku okresowego ustalana jest w podobny sposób jak zasiłku stałego, tzn. od wysokości odpowiedniego kryterium dochodowego obejmuje się dochód osoby lub rodziny.

2.3 ZASIŁEK CELOWY

Wypłacony jest w celu zaspokojenia niezbędnej (konkretnej) potrzeby bytowej.

Zasiłek może być przeznaczony na / może pokryć:

– koszty zakupu żywności, leków, leczenia,

– kupno opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego,

– drobne remonty i naprawy w mieszkaniu,

– koszty pogrzebu,

-bilet kredytowy.

Zasiłek może być również  przyznany osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku:

– zdarzenia losowego,

– klęski żywiołowej lub ekologicznej.

W tych przypadkach pomoc może być przyznana niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi. Sytuacja, w której dokonuje się zwrotu pomocy dotyczy osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe.

Pomoc dla osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe

Specjalny zasiłek celowy może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe. Pomoc nie podlega zwrotowi jeśli wysokość pomocy ( wartość) nie przekroczy odpowiedniego kryterium dochodowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być również przyznany zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

3. KRYTERIUM DOCHODOWE

Prawo do zaświadczeń  pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, które spełniają tzw. kryterium dochodowe. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach. Aby ją otrzymać nie można przekraczać poniższych kwot.

Wysokość kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej – 477 zł

Wysokość kryterium dochodowego na osobę w rodzinie – 351 zł  

Należy zsumować przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochody z lutego. Obliczając kryterium dochodowe na osobę w rodzinie sumujemy wszystkie przychody członków rodziny (np. zarobki, renty i emerytury, zasiłki dla bezrobotnych – tylko przykłady uwzględnianych dochodów może być więcej). Muszą być to dochody netto, czyli bez podatku oraz składek na ubezpieczenia.

Do dochodu nie wlicza się również:

-kwoty alimentów, które płaci członek rodziny ubiegającej się o wsparcie, innym osobom (spoza rodziny),

-jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego oraz świadczeń w naturze,

– świadczeń przysługujących osobie bezrobotnej z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych,

– zapomogi pieniężnej, której mowa w przepisach o zapomodze pieniężnej dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny w 2007r.

Podane wyżej kwoty kryteriów obowiązuje od 1 października  2006 r.

4. WYWIAD ŚRODOWISKOWY, KONTRAKT SOCJALNY I INNE OBOWIĄZKI OSOB KORZYSTAJĄCYCH Z POMOCY

Pomoc w formie zasiłków udzielana jest na wniosek osoby zainteresowanej. Należy zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (gminie, dzielnicy). Zwracając się o wsparcie przedstawiamy swoją prośbę na piśmie. Chociaż nie ma takiego wymagania ( prośba może być zgłoszona ustnie podczas osobistej wizyty, a nawet przez telefon) to jednak forma pisemna daje nam większą pewność, że ośrodek w terminie podejmie odpowiednie działania.

Decyzja w sprawie zasiłku podejmowana jest po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Wywiad przeprowadza pracownik socjalny. Pracownik socjalny odwiedza osobę lub rodzinę starająca się o pomoc w jej mieszkaniu. Poznaje jej położenie i na tej podstawie planuje pomoc. Kolejnym etapem może być podpisanie kontraktu socjalnego.

Kontrakt socjalny spisuje się w celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej(…) . W kontrakcie znajduje się m. in. wyliczenie ustalonych z pracownikiem socjalnym działań, które powinna podjąć osoba / rodzina chcąca poprawić swoją sytuacje.

Pracownik socjalny ma prawo domagać się od osoby lub rodziny złożenia oświadczenia o uzyskiwanych dochodach i stanie majątkowym. Jeśli odmówimy  złożenia takiego oświadczenia, możemy spotkać się z odmową udzielenia pomocy. Ośrodek pomocy może nie przyznać wsparcia, a także może zostać uchylona decyzja o już przyznanym świadczeniu  jeśli:

– osoba lub rodzina nie współpracują z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej,

– odmawia zawarcia kontraktu socjalnego lub nie dotrzymuje jego postanowień,

– osoba bezrobotna bez uzasadnienia odmawia podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub wykonywania prac społecznie użytecznych,

– osoba uzależniona bez uzasadnienia  odmawia podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego.

Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane nie zwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń.